Naukowcy z IPs o wpływie epidemii COVID-19 na funkcjonowanie psychospołeczne
Okres pandemii COVID-19 spowodował niewątpliwy wzrost zainteresowania świata nauki, w tym naukowców z naszego Instytutu, wpływem zagrożenia epidemicznego na nasze zachowania, emocje, sposoby radzenia sobie ze stresem, style życia, dystans społeczny, przekonania społeczne, podporządkowanie się wymogom sanitarno-epidemiologicznym, ale też sposób funkcjonowania samych naukowców i ich aktywność. Wiele przeprowadzonych przez nich badań doczekało się już publikacji w renomowanych czasopismach naukowych, a wyniki niektórych z nich były i są komentowane na konferencjach naukowych, a także w mediach krajowych i zagranicznych.
Grupa badawcza pod kierunkiem dr hab. Piotra Sorokowskiego, prof. UWr i dr hab. Macieja Karwowskiego, prof. UWr postanowiła przyjrzeć się, czy początkowa faza epidemii koronawirusa wpłynęła na nasz stosunek do obcych narodowości i konserwatyzm. Porównali oni społeczeństwa polskie, brytyjskie i amerykańskie. Okazało się, że epidemia nasila uprzedzenia i postawy konserwatywne, co z kolei tłumaczyć może bieżące wybory i nastroje polityczne w wielu miejscach na świecie. Przeprowadzone badania mają duży walor eksplanacyjny, pokazują bowiem możliwe społeczne i polityczne skutki epidemii COVID-19. Link do artykułów:
https://www.researchgate.net/publication/342219967_Can_Information_about_Pandemics_Increase_Negative_Attitudes_toward_Foreign_Groups_A_Case_of_COVID-19_Outbreak
https://www.researchgate.net/publication/342404893_When_in_Danger_Turn_Right_Does_Covid-19_Threat_Promote_Social_Conservatism_and_Right-Wing_Presidential_Candidates
Grupa badaczy, skupiona wokół dr hab. Piotra Sorokowskiego, prof. UWr i dr hab. Macieja Karwowskiego, prof. UWr przeprowadziła również badanie nad wpływem pandemii na myślenie. Wspólnie z mgr Agatą Groyecką i mgr Martą Kowal wykazali oni, że nasilająca lęk ekspozycja na informacje o pandemii utrudnia zarówno myślenie twórcze, jak i analityczne, choć - co ciekawe - jedynie u badanych mężczyzn. Rezultaty badania pozwalają sądzić, iż informacje o pandemii mogą powodować bardziej lekceważący stosunek do zagrożenia jakim jest epidemia COVID-19, co stanowi ważny wniosek w zrozumieniu zachowań związanych ze sferą bezpieczeństwa w pandemii. Link do artykułu:
Inna grupa badaczy, w składzie dr. hab. Maciej Karwowski, prof. UWr, dr Izabela Lebuda i mgr Aleksandra Zielińska, podjęła temat wpływu pandemii, a ściślej mówiąc tzw. lockdownu, na myślenie twórcze. Okazało się, że zamknięcie w domu niekoniecznie musi wiązać się z obniżeniem naszych możliwości twórczych, a nawet może im znacząco sprzyjać. Zauważono, że osoby, które mocniej angażowały się w myślenie o konsekwencjach COVID-19 i rozmawiały o nim z bliskimi, częściej podejmowały się rozwiązywania problemów i aktywności, których efekty potraktować można jako twórcze.
Link do artykułu: https://psyarxiv.com/kvesm/
Grupa naszych psychologów w składzie: dr hab. Piotr Sorokowski, prof. UWr, dr hab. Michał Białek, prof. UWr, dr hab. Agnieszka Sorokowska, prof. UWr, mgr Agata Groyecka - Bernard, mgr Marta Kowal i mgr Michał Misiak przeprowadzili w ramach międzynarodowego projektu Psychological Science Accelerator (PSA) badania, których celem było zrozumienie psychologicznych aspektów pandemii. W badaniu udział wzięło kilkadziesiąt tysięcy osób z całego świata. Dotyczyły one efektywności komunikatów zachęcających do przestrzegania zasad bezpieczeństwa epidemiologicznego, skuteczności treningu regulacji emocji w obniżaniu negatywnych emocji spowodowanych przez pandemię oraz skuteczność sposobów formułowania komunikatów zachęcających do utrzymywania dystansu społecznego. Autorzy wkrótce opublikują swoje wyniki. Szczegółowe opisy projektów dostępne są pod linkiem: https://psyarxiv.com/x976j/
Nasza doktorantka mgr Marta Kowal uczestniczyła również w innym międzynarodowym projekcie badawczym, którego celem była analiza psychologicznych i behawioralnych skutków pandemii. Wzięło w nim udział ponad 140 naukowców z ponad 45 krajów, m. in. dr hab. Maciej Karwowski, prof. UWr z naszego Instytutu. Mgr Kowal prowadziła grupę badawczą zainteresowaną odnalezieniem korelatów zwiększonego poziomu stresu w początkowym okresie pandemii. Wykazano, że większy stres był doświadczany przez osoby młodsze, kobiety, osoby z niższym wykształceniem, osoby niebędące w związku, mieszkające z większą ilością dzieci oraz tych w krajach, w których sytuacja związana z COVID-19 była obiektywnie poważniejsza. Artykuł na ten temat jest obecnie w druku i ukaże się w czasopismie Applied Psychology Health and Well-Being. Efektem tego międzynarodowego projektu badawczego jest również szersza analiza danych z ponad 40 krajów, w której mgr Kowal wraz z siedmioma innymi badaczami sprawdzała, czy doświadczany stres wiąże się z zaufaniem do rządu i ekspertów oraz stosowaniem środków zapobiegawczych podczas pandemii. Praca została przyjęta jako Registered Report w Royal Society Open Science.
Mgr Marta Kowal i dr hab. Piotr Sorokowski, prof. UWr są również autorami przeglądowej pracy na temat sposobów, w jaki specjaliści i eksperci powinni komunikować zalecenia medyczne zmniejszające ryzyko dalszego rozprzestrzeniania się wirusa tak, aby zwiększyć szanse, że więcej osób się do nich zastosuje. Artykuł jest obecnie w druku w czasopiśmie Polish Journal of Applied Psychology.
Mgr Marta Kowal wspólnie z dr hab. Piotrem Sorokowskim, prof. UWr, dr hab. Agnieszką Sorokowską, prof. UWr, dr Izabelą Lebudą, mgr Agatą Groyecką - Bernard, dr hab. Michałem Białkiem, prof. UWr, Kają Kowalską, Lidią Wojtycką, Alicją Olszewską oraz dr hab. Maciejem Karwowskim, prof. UWr przeprowadzili także międzynarodowe badanie nad wpływem epidemii na świat akademicki. Dane pochodzące od ponad siedmiuset naukowców pozwalają twierdzić, że stoi on aktualnie przed wyzwaniami i trudnościami, dotyczącymi wielu sfer codziennego funkcjonowania - od lęku dotyczącego zatrudnienia, przez antycypowane straty finansowe oraz trudności w prowadzeniu badań. Rezultaty badania ujawniają również istotne różnice między badaczami i badaczkami - wpływ obecnej sytuacji okazał się bardziej negatywny w przypadku kobiet.
Tekst publikacji znaleźć można pod linkiem: https://psyarxiv.com/2v5zh/
Z kolei zespół w składzie dr hab. Michał Białek, prof. UWr, mgr Marta Kowal i mgr Agata Groyecka - Bernard włączyli się w naukowy dyskurs nad gotowością nauk społecznych do formułowania zaleceń i rekomendacji w czasach kryzysów. Ich praca stanowi odpowiedź na przegląd Van Bavela i współpracowników, opublikowany w Nature Human Behaviour oraz komentarz Ijzermana i innych (praca w druku, w tym samym wydawnictwie). Podejmują zagadnienia wymagań oraz wyzwań jakie stoją przed psychologią i innymi naukami społecznymi w sprawnym reagowania na sytuacje kryzysowe. Przekonują też, że nauki społeczne mają wiele do zaoferowania decydentom i osobom zarządzającym.
Dr hab. Michał Białek, prof. UWr przeprowadził również ważne badanie, w którym starał się lepiej zrozumieć różnice w reakcjach na obecną sytuację pandemiczną. W dwóch eksperymentach, przeprowadzonych na próbie niemalże tysiąca osób, przetestował korelaty przestrzegania zaleceń zdrowotnych. Wyniki ujawniły związek pomiędzy postępowaniem zmniejszającym ryzyko przenoszenia koronawirusa a moralnością, wiarą w naukę oraz religijnością. Oznacza to, że ludzie nie stosują się do zaleceń rządowych nie dla tego, że ich nie rozumieją lub nie zastanawiają się nad nimi, ale raczej z powodów "filozoficznych". W innym badaniu prof. Białek, wraz z ponad setką innych naukowców ze świata, zebrali dane z 76 krajów (prawie 50 tysięcy badanych) i pokazali, że osoby, które silniej identyfikują się z swoim krajem, podejmują bardziej konsekwentne działania mające zapobiegać pandemii. Artykuł znajduje się obecnie w recenzji w redakcji czasopisma Nature, a jego aktualna wersja znajduje się pod linkiem: https://psyarxiv.com/ydt95/. Linki do pozostałych artykułów: https://psyarxiv.com/5tjaf/ i https://psyarxiv.com/j9h76/.
Warto wspomnieć, że niektóre z poczynionych jeszcze przed epidemią COVID-19 ustaleń naszych naukowców wykorzystywane są w czasie trwania pandemii przez sztaby zarządzające czy komentatorów. Przykładem mogą być międzykulturowe badania Agnieszki i Piotra Sorokowskich, dotyczące preferowanego dystansu społecznego, które to ustalenie są powszechnie w tej chwili wykorzystywane przez innych naukowców jako zmienna kontrolna w analizach czynników wpływających na rozwój pandemii, a także brane pod uwagę przez osoby odpowiedzialne za zarządzanie czy media. Link do tego rodzaju materiałów znajdziecie tu: https://edition.cnn.com/interactive/2020/06/world/coronavirus-body-language-wellness/.
Ciekawe badania nad wpływem komunikatów moralnych na stosowanie się do zaleceń sanitarno - epidemiologicznych związanych z COVID-19 przeprowadził również nasz doktorant mgr Michał Misiak. Wspólnie z mgr Martą Kowal i Lidią Wojtycką badał również zjawisko marnowania jedzenie podczas pandemii. Artykuły, zawierające wyniki obu badań znajdują się aktualnie w przygotowaniu.
W wielu projektach naukowych brał także udział nasz doktorant mgr Michał Stefańczyk. Uczestniczył on w międzynarodowym projekcie na temat jakości relacji intymnych podczas pandemii COVID-19 oraz projekcie dotyczącym wpływu lęku i spostrzeganego stanu zdrowia na efektywność uczenia się w czasie pandemii. Badania te pozwalają lepiej poznać mechanizmy odpowiedzialne za nasze funkcjonowanie w czasie pandemii. Poza współpracą międzynarodową, mgr Stefańczyk wraz z mgr Martą Rokosz prowadził również longituidalne badania nad związkami stresu i obrzydzenia w dobie pandemii oraz zmianami w poziomie wstrętu i sposobach radzenia sobie z epidemią.
Linki do artykułów:
https://www.researchgate.net/publication/344273387_Securing_your_relationship_Quality_of_intimate_relationships_during_the_COVID-19_pandemic_can_be_predicted_by_attachment_security oraz https://www.researchgate.net/publication/343809975_Predicting_fear_and_perceived_health_during_the_COVID-19_pandemic_using_machine_learning_A_cross-national_longitudinal_study
Z kolei dr Zbigniew Łoś z naszego Instytutu przeprowadził zaobserwował w swoich badaniach dynamikę osobowościową, którą można wiązać z początkami pandemii COVID-19. Okazało się, że u mężczyzn poziom emocjonalności w 2020 roku był niższy w porównaniu z tymi z 2019 roku, a także pośród starszych z nich ujawniło się wyższe zorganizowanie. Wynik taki sugeruje, jakby mężczyźni „uzbroili się” na czas pandemii w emocjonalny spokój, a starsi z nich dodatkowo w preferencję uporządkowania. U kobiet z kolei zarysowała się różnica w otwartości, kreatywności i niekonwencjonalności. Kobiety młodsze wykazywały je silniej w roku 2020 niż w roku 2019. Wyniki badania zostały przez dr Łosia zaprezentowane na ogólnopolskiej konferencji naukowej "Doświadczanie pandemii COVID-19 w Polsce" we wrześniu tego roku na Wydziale Psychologii i Kognitywistyki UAM w Poznaniu.
Grupa badawcza pod kierunkiem dr hab. Ryszarda Poprawy, w składzie dr Bianka Lewandowska, mgr Marta Rokosz, mgr Katarzyna Tabiś i Maciej Barański przeprowadziła badania nad zaspokojeniem i frustracją podstawowych potrzeb psychologicznych, stresem i radzeniem sobie z nim w dobie pandemii COVID-19. Wstępnie wyniki swoich badań Zespół przedstawił w formie referatu na ogólnopolskiej konferencji naukowej "Doświadczenie pandemii COVID-19 w Polsce", która odbyła się we wrześniu na Wydziale Psychologii i Kogniwistyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Ponadto Zespół złożył do recenzji, w renomowanym międzynarodowym czasopiśmie, artykuł prezentujący rezultaty tych badań. Link do artykułu: https://www.researchgate.net/ pod DOI: 10.31234/osf.io/8m6wy
Podsumowując przegląd projektów i badań, w których brali w ostatnich miesiącach nasi pracownicy, doktoranci i studenci, stwierdzić można bez wątpienia, że był to dla nich okres twórczy i pracowity. Gratulujemy sukcesów i czekamy z niecierpliwością na wszystkie zapowiadane publikacje!
Zdj. Patrycja Dzwonkowska
