Projekt badawczy prof. Zbigniewa Jerzego Przerembskiego w ramach grantu NPRH
Prof. dr hab. Zbigniew Jerzy Przerembski, kierownik Zakładu Muzykologii Systematycznej w Instytucie Muzykologii UWr, uzyskał w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki (moduł Dziedzictwo narodowe) finansowanie projektu badawczego pt. „Leksykon i archiwum cyfrowe kultury muzycznej Regionu Kozła” w kwocie 1 523 925 zł. Obok Prof. Zbigniewa J. Przerembskiego główne funkcje w projekcie będą pełnić związane z instytutem: dr Agnieszka Drożdżewska oraz mgr Katarzyna Szyszka, doktorantka Studium Nauk o Kulturze. W zespole znajdą się także kolejne badaczki związane z Uniwersytetem Wrocławskim, jak mgr Joanna Gul i mgr Karolina Pawłowska, ponadto badacze reprezentujący inne uczelnie, a także regionaliści i muzycy związani z Regionem Kozła.
Celem projektu jest możliwie kompletne zbadanie i udokumentowanie przeszłego i obecnego obrazu życia muzycznego (we wszelkich jego przejawach) unikalnego obszaru kulturowego na terenach zachodniej Wielkopolski i częściowo wschodniej Ziemi Lubuskiej, nazywanego Regionem Kozła. Charakteryzujący ten region instrument muzyczny – kozioł (największa odmiana dud) w czasach staropolskich rozprzestrzeniony na obszarze całego kraju, był znany i ceniony także poza granicami ówczesnej Polski. Do XIX wieku kozioł dotrwał już tylko w Wielkopolsce, gdzie w czasach zaborów Polski i okupacji hitlerowskiej stał się jednym z symboli polskości w tej germanizowanej przez pruską i hitlerowską administrację dzielnicy kraju. Od kolejnego stulecia instrument ten występuje już tylko w Regionie Kozła (i w ograniczonym zakresie na Górnych Łużycach w Niemczech). Jego znaczenie dla polskiej kultury (nie tylko muzycznej) jest nie tylko symboliczne, przyczyniło się bowiem do jedynego w Europie przypadku integracji terytorialnej gmin, na terenie których kozioł występował i występuje.
Projekt zakłada szeroko zakrojone, kompleksowe badania dokumentujące kulturę muzyczną Regionu Kozła, mające fundamentalne znaczenie dla całościowego poznania polskiej kultury muzycznej w różnych jej przejawach i różnym czasie. Rezultaty interdyscyplinarnej dokumentacji z dziedziny historii muzyki, etnomuzykologii, etnologii i antropologii kulturowej, będą udostępnione szerokiemu gronu odbiorców w postaci Leksykonu kultury muzycznej Regionu Kozła oraz platformy internetowej Archiwum cyfrowe kultury muzycznej Regionu Kozła w formie interaktywnej mapy zawierającej całą zebraną dokumentację aktywności muzycznej poszczególnych miejscowości regionu (w szerszym kulturowym kontekście). Będą zawierać obszerne informacje o muzyce regionu, wzbogacone materiałem nutowym, ikonograficznym, a w przypadku witryny internetowej także nagraniami fonograficznymi i audiowizualnymi. Z wyniku planowanych badań będą mogli korzystać przedstawiciele różnych dyscyplin naukowych, oprócz historyków muzyki i etnomuzykologów także historycy, historycy sztuki, etnolodzy czy kulturoznawcy, a także szerokie grono odbiorców spoza kręgów naukowych. Tego rodzaju kompendium wiedzy o kulturze muzycznej Regionu Kozła jest oczekiwane przez mieszkańców tego unikatowego obszaru kulturowego. Z pewnością ułatwi im szersze zapoznanie się z własnymi tradycjami muzycznymi, a także ich kultywowanie, a nawet reaktywowanie.
Joanna Gul
