Kulturowe i społeczne aspekty wykorzystania archiwów i kolekcji dźwiękowych
Kulturowe i społeczne aspekty wykorzystania archiwów i kolekcji dźwiękowych
Historia rejestracji dźwięku i proces nagrywania stanowią kluczowe zagadnienia studiów nad dźwiękiem. Badacze odkrywają (i odczytują) coraz dawniejsze formy nagranego dźwięku (badania grupy First Sounds nad fonoautografem Scotta de Martinville’a sprawiły, że datowanie początków rejestracji przesunięto do lat 60. XIX wieku), tymczasem równie interesującym problemem wydaje się temat drugiego życia już nagranego dźwięku. Hasło to odnosi się do problemu ponownego wykorzystania archiwalnych, niemuzycznych nagrań w badaniach naukowych, działaniach artystycznych, edukacyjnych, ekologicznych czy politycznych. Różnego rodzaju archiwa dźwiękowe stanowią interesującą bazę danych dla studiów historycznych, kulturoznawczych, medioznawczych, antropologicznych, muzykologicznych czy socjologicznych oraz materiału dla artystów. Warto podjąć badania nad archiwami i kolekcjami dźwiękowymi instytucjonalnymi oraz prywatnymi, zarówno z bogatą tradycją, jak i funkcjonujące od niedawna. Powszechny dziś zwyczaj rejestrowania przy pomocy telefonów komórkowych i dyktafonów dźwięków codziennych sytuacji prowokuje również do pytania o dalsze losy tych nagrań.
W ramach projektu podejmujemy refleksję nad sposobami ponownego wykorzystania archiwalnych nagrań dźwięków miejskich, natury, ludzkiego głosu, środowisk dźwiękowych miejsc pracy, przestrzeni domowych. Użycie nagranego dźwięku dla innych celów niż te, dla których został on zarejestrowany stawia przed nami kwestię zmiany jego statusu, problemy etyczne związane z prawem do jego wykorzystania i przetworzenia, kwestie jego waluacji oraz wpisania go w nowe sytuacje komunikacyjne. Zagadnienie to wiąże się również z kwestią „kolonialnego” wymiaru nagrywania i „dekolonizacji” zasobów archiwalnych, co w przypadku środkowoeuropejskim odsyła do nieusuwalnego napięcia między tym, kto nagrywał (instytucja państwowe dysponujące środkami i sprzętem) a tym, co jest nagrywane (środowiska dźwiękowe rozmaitych mniejszości społecznych, nagrania dokonywane przez policję, pracowników społecznych, radio i dziennikarzy śledczych).
Zagadnieniom podejmowanym w ramach projektu poświęcona będzie międzynarodowa konferencja: Second Life of Archived Soundscape Recordings.The 3rdInternational Conference of Central European Network for Sonic Ecologies (CENSE),Wrocław, 22-24.10.2020.
Projekt realizowany jest przez Pracownię Badań Pejzażu Dźwiękowego. Koordynatorzy projektu: dr hab. Renata Tańczuk, dr Sławomir Wieczorek, dr Robert Losiak
