Pokonując dogmatyzm, szukając inspiracji. Polska humanistyka powojenna i formy jej zaangażowania
Polskie kulturoznawstwo choć bardzo obszernie korzystało z różnych tradycji intelektualnych, to swoich początków zupełnie nie łączyło z brytyjskimi studiami kulturowymi. A zbieżność anglojęzycznej nazwy dla nowej wówczas dyscypliny uznać trzeba za zupełnie przypadkową, choć uzasadnioną pragmatycznie i językowo. Okres formowania się kulturoznawstwa (lata siedemdziesiąte XX wieku) można charakteryzować jako metateoretyczny i metodologiczny. Nie oznacza to jednak, że w polskiej humanistyce po II Wojnie Światowej, a przed powstaniem kulturoznawstwa nie zaznacza się interdyscyplinarna i krytyczna oraz teoretyczna myśl o kulturze. Zarówno literaturoznawstwo, jak nauki społeczne na fali rewizjonistycznych i korygujących marksizm lektur budowały ambitne, ale dziś zapomniane programy badawcze. Oryginalność humanistyki lat pięćdziesiątych, sześćdziesiątych i wczesnych siedemdziesiątych widzieć można w jej silnym programie krytycznym rozwijanym niezależnie jednak zarówno od niemieckiej tradycji teorii krytycznej (Max Horkheimer, Theodor Adorno nie byli z resztą w owym czasie w Polsce szerzej znani), jak i od brytyjskich studiów kulturowych.
Badaczki i badaczy zachęcamy do przyjrzenia się poniższym zagadnieniom:jak definiowano (emancypacyjną?) rolę nauk humanistycznych (zwłaszcza wobec silnych procesów modernizacyjnych: kulturowych, technologicznych, edukacyjnych, budowania koncepcji instytucji nowoczesnego społeczeństwa), w jakich obszarach badawczych lokowano nadzieję na emancypacyjną moc humanistyki: lokalne interpretacje „filozofii praktyki” oraz hegemonii Antonio Gramsciego, inspiracje marksizmem, oryginalna recepcja strukturalizmu (tzw. „strukturalizm z ludzką twarzą”) w literaturoznawstwie, semiotyce, antropologii, krytyka kapitalizmu i konsumpcjonizmu, badania nad mechanizmami alienacji, krytyka zachodniego imperializmu, recepcja antykolonialnych teorii krytycznych (np. Frantza Fanona, Aimé Césare’a, Léopolda Sédala Senghora etc.), wreszcie badania nad kulturą robotniczą, jak w praktyce realizowano socjologię, a szerzej humanistykę publiczną/zaangażowaną; jaką infrastrukturę naukową i popularyzacyjną do tego wykorzystywano, jakie problemy badawcze mieszczące się w obszarze refleksji teoretycznej stawały się jednocześnie przedmiotem aktywności publicznej.Celem refleksji podjętych podczas konferencji jest reinterpretacja i reintegracja z krytyczną humanistyką współczesną oraz ze współczesnym kulturoznawstwem.
Efektem refleksji i prac podczas konferencji będzie wspólne wypracowanie koncepcji numeru tematycznego zgłoszonej następnie do wybranego polskiego czasopisma kulturoznawczego.
Kontakt:
dr hab. Magdalena Matysek-Imielińska, prof. UWr
magdalena.matysek-imielinska[at]uwr.edu.pl
